“ΖΗΣΕ ΤΗ ΖΩΗ ΠΟΥ ΑΓΑΠΑΣ” Κριτήριο Αξιολόγησης με Απαντήσεις

 Κείμενο 1 

Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΟΥ

Πώς να εξηγήσεις ότι τα κοινωνικά δίκτυα φυσικά επιτείνουν, καθημερινά, το αίσθημα ανεπάρκειας και αποτυχίας. Σε όλο το ηλικιακό φάσμα, οι πιο απογοητευμένοι από τη ζωή είναι όσοι αποφάσισαν να αυξήσουν τη χρήση τους. Είναι φτιαγμένα για να προβάλλουν πάντα κάτι ελκυστικότερο, πληρέστερο, πλουσιότερο. Αλλά η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα, όπου και να κοιτάξεις, σε οποιονδήποτε τομέα, είναι
κάποιος που τα καταφέρνει καλύτερα. Και τελικά αυτό που μετράει είναι πού αποφασίζουμε να στρέψουμε την προσοχή μας.
Ο λόγος που τα παιδιά σε μικρή ηλικία είναι έμπλεα αυτοπεποίθησης είναι ακριβώς ο ίδιος για τον οποίο την έχουν οι μεγαλύτεροι. Δεν συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους άλλους. Το μόνο μέτρο σύγκρισης των παιδιών για να αποτιμήσουν την πρόοδό τους είναι μονάχα ο εαυτός τους – την προηγούμενη ώρα, ημέρα, εβδομάδα.
Μια τάση τόσο πολιτισμένη, άνευ συγκρίσεων, που χάνεται γρήγορα στην πορεία όταν εισχωρούν οι παραλληλισμοί ως μια διαρκής πηγή ενόχλησης, ίσως και πόνου, που έχουν την ικανότητα να μας «πεθαίνουν από λίγο». Όπως τον Γκορ Βιντάλ, που μεευθύτητα είπε «κάθε φορά που  πετυχαίνει κάποιος φίλος, πεθαίνω λίγο».
Το πιο απτό παράδειγμα, το οποίο δείχνω στον γιο μου, είναι οι φωτογραφίες αθλητών σε απόλυτη στιγμή νίκης, στο βάθρο. Από τους τρεις, οι δύο χαμογελούν. Ο ένας χαμογελαστός είναι πάντα ο πρώτος. Από τους άλλους δύο, δεν χαμογελάει ο δεύτερος αλλά ο τρίτος. Το ασημένιο πενθεί την «παραλίγο» στιγμή του, έχει την προσδοκία του χρυσού μεταλλίου, συγκρίνεται. Ενώ το χάλκινο μετάλλιο νιώθει ευγνωμοσύνη που κατάφερε να ανέβει στο βάθρο. […] Πώς να διαβιβάσεις εύγλωττα σε κάποιον νεότερο ότι το κοινωνικό άγχος είναι περιττό γιατί συμβαίνει κάτι οξύμωρο; Ενώ είμαστε κοινωνικά ζώα που εξαρτόμαστε ο ένας από τον άλλον, ταυτόχρονα ο νούμερο ένα φόβος μας είναι οι άλλοι άνθρωποι. Φοβόμαστε την κριτική, τον εξοστρακισμό, την απόρριψη, φοβόμαστε μήπως κάτι χάνουμε, φοβόμαστε τις αμήχανες, ίσως και γελοίες στιγμές μας. Όλοι έχουμε την τάση να υπερεκτιμάμε την προσοχή των υπολοίπων, αλλά να τι συμβαίνει: ουδείς ασχολείται.

[ΑποφασίΖΩ]

Μια κατηγορία προσταγών κι επιρροών που περιορίζουν την ελευθερία μας, προκύπτει από το καταναλωτικό μοντέλο και τον τρόπο ζωής (lifestyle) που μας επιβάλλονται με διάφορους τρόπους από όσους έχουν οικονομικά και άλλα συμφέροντα. Μέσω των μηχανισμών της μόδας, της άμεσης ή έμμεσης διαφήμισης, των καταναλωτικών προτύπων και της προβολής του τρόπου ζωής των εκάστοτε ειδώλων -ισχυρών, πλουσίων και διάσημων που κατασκευάζει το σύστημα- και των υλικών αγαθών που λάμπουν χωρίς να είναι χρυσός, καταφέρνουν να μας δημιουργούν «πλαστές ανάγκες» (σύμφωνα με την έννοια του Χ. Μαρκούζε) και να καθορίζουν τις επιθυμίες, τα θέλω, τις συγκινήσεις, τα συναισθήματα, τις αγωνίες, τα άγχη, τις σκέψεις, και, κατά συνέπεια, τις επιλογές μας. Τα καταναλωτικά πρότυπα και ο τρόπος ζωής που επιβάλλονται από όσους έχουν τη δύναμη, μας πιέζουν να συμμορφωνόμαστε, δημιουργώντας τον φόβο της απόρριψης και της απομόνωσης από τους άλλους ή την προσδοκία της αποδοχής και της εκτίμησης.
Για παράδειγμα σκεφτείτε πώς διαμορφώνεται η ισχυρή θέληση των παιδιών για επώνυμα ρούχα ή παπούτσια, επειδή το φορούν οι φίλοι τους και χωρίς αυτά αισθάνονται μειονεκτικά. Τα καταναλωτικά πρότυπα μας κάνουν να επιθυμούμε χωρίς να ξέρουμε τις ανάγκες μας, διαμορφώνουν τον ιδανικό μας εαυτό και την αυτοεικόνα μας όπως θέλουν οι άλλοι και δεν μας αφήνουν να επιλέξουμε εμείς. Η σκέψη μας, η αυτοεκτίμησή μας, οι επιθυμίες και τα «θέλω» μας προσδιορίζονται από τα καταναλωτικά πρότυπα και τους άλλους ανθρώπους: Θέλουμε ό,τι θέλουν οι άλλοι, επιθυμούμε ό,τι επιθυμούν οι άλλοι. […] Όμως οι στάσεις και οι συμπεριφορές απέναντί τους είναι δική μας επιλογή. Είμαστε ελεύθεροι να ακολουθούμε ή να μην ακολουθούμε αυτές τις επιταγές και τις πιέσεις για συμμόρφωση. […] Είναι δική μας επιλογή ο κομφορμισμός ή η ανεξαρτησία.

Ωδή σε influencers, Λίλια Τσούβα

Κόρη των βαμμένων νυχιών
των φουσκωτών χειλιών
του άψογου κορμιού
Αναρίθμητα τα views,
τα stories σου.
Όλη μέρα πάνω απ’ το κινητό
Μιλάς φωτογραφίζεις γράφεις.
Full time business η ημέρα σου
Value for money στις εταιρείες.
Δικαίως
το cost per view
του marketing σου
ανεβάζεις.

Απ’ της ζωής τη στάχτη κλέβεις
σταχτοπούτα
Προώθηση η προσφορά σου
Με μπλοκ επιταγών ξεπλένει
την κάθε αλληλεπίδραση με followers

 ΘΕΜΑΤΑ

 ΘΕΜΑ Α 

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά (σε 70-80 περίπου λέξεις) το περιεχόμενο του Κειμένου 2.

 ΘΕΜΑ Β 

Β1. . Να χαρακτηρίσετε το περιεχόμενο των περιόδων που ακολουθούν ως Σωστό ή Λανθασμένο, επικαλούμενοι/ες από ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα των κειμένων που θα επιβεβαιώνει την επιλογή σας.
1. Κυρίως οι μικρές ηλικίες παρουσιάζουν τον συσχετισμό της προσκόλλησης στα ΜΚΔ με μειωμένο αίσθημα ευτυχίας (Κείμενο 1).
2. Οι επιτυχίες των φίλων προκαλούν αίσθημα δυσαρέσκειας (Κείμενο 1).
3. Το οξύμωρο της κοινωνικότητας έγκειται στο γεγονός ότι παρόλο που οι άνθρωποι είναι κοινωνικά από τη φύση τους όντα, ωστόσο απομονώνονται λόγω προσκόλλησης στο διαδίκτυο (Κείμενο 1).
4. Η διαδικασία της σύγκρισης λειτουργεί καταπιεστικά για τον σύγχρονο άνθρωπο (Κείμενο 1 και Κείμενο 2)

Β2. α) Να εντοπίσετε τα παραδείγματα που επικαλείται η συντάκτρια του Κειμένου 1 και ο συγγραφέας του Κειμένου 2 στην 4η και 2η παράγραφο αντίστοιχα (2 μονάδες). Ποιον ισχυρισμό επιβεβαιώνουν κάθε φορά (2 μονάδες) και ποια πρόθεση εξυπηρετούν (4 μονάδες);
β) Να εντοπίσετε από δύο διαφορετικές επιλογές με τις οποίες η συντάκτρια του Κειμένου 1 και ο συγγραφέας του Κειμένου 2 επικοινωνούν το μήνυμά τους στην τελευταία παράγραφο των κειμένων τους.(7 μονάδες)

 Μονάδες 15 

Β3.Στις περιόδους που ακολουθούν να εξηγήσετε τη λειτουργία των σημείων στίξης που ζητείται κάθε φορά:
α. Παύλα: Το μόνο μέτρο σύγκρισης των παιδιών για να αποτιμήσουν την πρόοδό τους είναι μονάχα ο εαυτός τους – την προηγούμενη ώρα, ημέρα, εβδομάδα (Κείμενο 1)
β. Εισαγωγικά: «κάθε φορά που πετυχαίνει κάποιος φίλος, πεθαίνω λίγο» (Κείμενο 1)
γ. Ερωτηματικό: Πώς να διαβιβάσεις εύγλωττα σε κάποιον νεότερο ότι το κοινωνικό άγχος είναι περιττό γιατί συμβαίνει κάτι οξύμωρο; (Κείμενο 1)
δ. Παρένθεση: (σύμφωνα με την έννοια του Χ. Μαρκούζε) (Κείμενο 2)
ε. Κόμμα: και να καθορίζουν τις επιθυμίες, τα θέλω, τις συγκινήσεις, τα συναισθήματα, τις αγωνίες, τα άγχη, τις σκέψεις (Κείμενο 2)

 Μονάδες 10 

 ΘΕΜΑ Γ 

Σε ποια χαρακτηριστικά και σε ποιες απαξίες ενός/μιας influencer δίνει έμφαση το ποιητικό υποκείμενο στο Κείμενο 3; Βρίσκετε θελκτική για τους νέους και τις νέες της ηλικίας σας τη ζωή ενός/μιας influencer; (150-200 λέξεις)

 ΘΕΜΑ Δ 

Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο και των 3 κειμένων που σας δίνονται, να συντάξετε ένα άρθρο για την ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας. Σε αυτό να αναφερθείτε σε εκείνους τους παράγοντες που, κατά τη γνώμη σας, αποπροσανατολίζουν τους νέους από το πραγματικό νόημα της ζωής. Ταυτόχρονα, να καταθέσετε τις προτάσεις σας σχετικά με τους τρόπους/τη στάση με τους οποίους/την οποία μπορεί ο καθένας να προασπίσει τον εαυτό του από αυτούς τους παράγοντες, προκειμένου να νοηματοδοτήσει ουσιαστικά τη ζωή του. (350-400 λέξεις)

 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 

 ΘΕΜΑ Α 

Α1. Το κείμενο πραγματεύεται την επιρροή των προβαλλόμενων προτύπων στη διαμόρφωση των αναγκών του ατόμου. Σήμερα σκοπίμως επιβάλλεται ο υλιστικός τρόπος ζωής, περιστέλλοντας την ελευθερία. Ο συρμός, η διαφημιστική προπαγάνδα και τα πρότυπα μιας ψευδεπίγραφης ευζωίας διαμορφώνουν τεχνητές ανάγκες κι επηρεάζουν την προσωπικότητά μας, αναγκάζοντας σε συμμόρφωση λόγω του φόβου της περιθωριοποίησης. Έτσι, οι ανάγκες, ο χαρακτήρας και οι επιλογές μας διαμορφώνονται με βάση τους άλλους. Ωστόσο, είναι δική μας επιλογή αν θα μαζοποιηθούμε ή όχι.

α)Το παράδειγμα που επικαλείται η συντάκτρια του Κειμένου 1 στην 4η παράγραφο αφορά τη δυσανασχέτηση που νιώθει ο κάτοχος του ασημένιου μεταλλίου, γιατί απείχε λίγο από την κατάκτηση του χρυσού, σε αντίθεση με τον κάτοχο του χάλκινου μεταλλίου που είναι χαρούμενος και νιώθει ευγνωμοσύνη και μόνο που βρίσκεται στο βάθρο («το πιο απτό παράδειγμα… νιώθει ευγνωμοσύνη που κατάφερε να ανέβει στο βάθρο»). Με το παράδειγμα αυτό ενισχύει την προηγούμενη θέση της, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο oι συγκρίσεις σταδιακά αποτελούν πηγές δυστυχίας για τον άνθρωπο («Μια τάση τόσο πολιτισμένη… “πεθαίνουν από λίγο”». To παράδειγμα αυτό εξυπηρετεί την πρόθεση της συντάκτριας να πείσει, επικαλούμενη μια οπτική εμπειρία που έχει ή μπορεί να έχει ο καθένας ανατρέχοντας σε ανάλογα πλάνα απονομής μεταλλίων. Ο λόγος καθίσταται παραστατικός, ζωντανός, βιωματικός και εξαιρετικά πειστικός.

Το παράδειγμα από το Κείμενο 2 αφορά την τάση των παιδιών να επιθυμούν επώνυμα ρούχα και παπούτσια, για να μη νιώθουν μειονεκτικά σε σχέση με τους άλλους («Για παράδειγμα σκεφτείτε… χωρίς αυτά αισθάνονται μειονεκτικά»). Το συγκεκριμένο παράδειγμα στηρίζει τη θέση του συγγραφέα σχετικά με την επιδραστική δύναμη των προβαλλόμενων καταναλωτικών προτύπων στις επιλογές και τις επιθυμίες των ανθρώπων, θέση που αναφέρεται συχνά στο κείμενο, π.χ. («Μέσω των μηχανισμών της μόδας… την προσδοκία της αποδοχής και της εκτίμησης»). Και σε αυτήν την περίπτωση, ο συγγραφέας ικανοποιεί την πρόθεσή του να πείσει τον αναγνώστη σχετικά με το πώς ετεροκαθορίζονται οι επιθυμίες των ανθρώπων, μέσα από ένα γεγονός που έχει βιώσει ή βιώνει ο καθένας από τους αναγνώστες του. Ο λόγος αποκτά βιωματικό χαρακτήρα, καλεί τον αναγνώστη να παρατηρήσει ή να ανακαλέσει συμπεριφορές με τις οποίες ο ίδιος έχει έρθει αντιμέτωπος κι επιτυγχάνει την πειθώ.

β) Tόσο η συγγραφέας του Κειμένου 1 όσο και ο συντάκτης του Κειμένου 2 επιχειρούν στην τελευταία τους παράγραφο να επικοινωνήσουν το μήνυμά τους με ποικίλες γλωσσικές επιλογές. Η πρώτη καταφεύγει αρχικά σε μια ρητορική ερώτηση («Πώς να διαβιβάσεις εύγλωττα σε κάποιον νεότερο ότι το κοινωνικό άγχος είναι περιττό γιατί συμβαίνει κάτι οξύμωρο;»), μέσω της οποίας μοιράζεται με τον αναγνώστη τηδυσκολία της να αποδείξει ότι το κοινωνικό άγχος είναι π εριττό, και τον προβληματισμό της περί του θέματος, κεντρίζοντας το ενδιαφέρον του και επηρεάζοντάς τον συναισθηματικά. Παράλληλα, με την επανάληψη του ρήματος «φοβόμαστε» επαναφέρει εμφατικά τον φόβο που δημιουργείται στο άτομο από τις αντιδράσεις των άλλων, μεταφέροντάς τον ταυτόχρονα στον αναγνώστη.

Ο συγγραφέας του Κειμένου 2 χρησιμοποιεί την Προστακτική έγκλιση «Σκεφτείτε», με την οποία παρακινεί τον αναγνώστη να κινητοποιήσει τη σκέψη και τη φαντασία του, προκειμένου να προσεγγίσει τη δική του σκέψη. Ταυτόχρονα, με τη χρήση του α΄ πληθυντικού ρηματικού προσώπου («Η σκέψη μας, η αυτοεκτίμησή μας, οι επιθυμίες και τα «θέλω» μας… Θέλουμε… Είμαστε ελεύθεροι να ακολουθούμε ή να μην ακολουθούμε…») στήνει γέφυρες επικοινωνίας μαζί του, εκφράζοντας τη θέση του ως ένα μέλος που ανήκει στην ίδια με αυτόν ομάδα και αντιμετωπίζει τα ίδια ακριβώς προβλήματα. Έτσι, επιτυγχάνει την εγγύτητα.

Β3.

α. παύλα: Προσθέτει μια πληροφορία, απαραίτητη για την κατανόηση, με την οποία ολοκληρώνει το νόημα της προηγούμενης πρότασή της, που αφορά το γεγονός ότι τα παιδιά απέχουν από τη διαδικασία σύγκρισης με τους άλλους, καθώς περιορίζονται μόνο στον δικό τους εαυτό και στον δικό τους κόσμο.

β. Εισαγωγικά: αυτούσια μεταφορά των λόγων του Γκορ Βιντάλ

γ. Ερωτηματικό: Ρητορική ερώτηση, που αναδεικνύει εμφατικά τη βεβαιότητα τηςσυντάκτριας ότι είναι δύσκολο να κατανοήσει ο νέος ότι είναι περιττό το κοινωνικό άγχος. Λόγος άμεσος, βαθιά επικοινωνιακός, κατορθώνει εύσχημα να μεταφέρει τα συναισθήματα της συντάκτριας στον αναγνώστη και να τον εμπλέξει στον προβληματισμό της.

δ. Παρένθεση: συμπληρωματική πληροφορία, που μπορεί και να παραλειφθεί.

ε. Κόμμα: Η χρήση του κόμματος στη συγκεκριμένη περίπτωση αποβλέπει -μέσω του
ασύνδετου σχήματος που δημιουργείται- να αποδώσει το μέγεθος της επιρροής που
έχουν στον άνθρωπο οι μηχανισμοί χειραγώγησης. Ο λόγος καθίσταται γοργός κι
ασθματικός, μεταφέροντας κάτι από την ανησυχία του συγγραφέα στον αναγνώστη
κι επιδρώντας σε αυτόν συναισθηματικά.

 ΘΕΜΑ Γ 

Γ1. Το νεωτερικό αυτό ποίημα θέτει στο στόχαστρο τη ζωή μιας influencer. Καταρχάς, θίγεται το γεγονός ότι για τα άτομα αυτά η εξωτερική εμφάνιση, το φαίνεσθαι, συνιστά προτεραιότητα, με αποτέλεσμα να δίνεται βαρύτητα σε μια κατασκευασμένη εικόνα, που κρύβει το άγχος της αποδοχής, κάτι που αισθητοποιείται παραστατικά μέσω της περιγραφής «Κόρη των βαμμένων νυχιών/ των φουσκωτών χειλιών/ του άψογου κορμιού». Ταυτόχρονα, όλη η μέρα τους αναλώνεται σε μια αλαζονική ενασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα («Όλη μέρα… γράφεις»), με συγκαλυμμένο, ωστόσο, σκοπό τη συνεργασία με τις εταιρείες και την εξοικονόμηση χρημάτων, γεγονός που αναδεικνύουν με έναν τόνο ειρωνείας οι ξενισμοί που αντλούνται από τον χώρο του marketing («Full
time business, Value for money, cost per view»). Η ηρωίδα του ποιήματος ανάγει, με άλλα λόγια, σε αξία το ξεπούλημα του εαυτού και της προσωπικότητάς της, ενώ καλύπτει εύσχημα τους ιδιοτελείς της στόχους, πίσω από μια φαινομενική αναγνωρισιμότητα. Την ευτέλεια των σχέσεων με τους ακολούθους της αποδίδει με γλαφυρότητα η μεταφορά «Με μπλοκ επιταγών ξεπλένει/ την κάθε αλληλεπίδραση με followers». Προσωπική μου γνώμη είναι ότι οι νέοι σήμερα επιλέγουν να ακολουθούν κάποια άτομα, γιατί έχουν διακρίνει σε αυτά γνωρίσματα που τους εκφράζουν, τα οποία δεν είναι απαραίτητα απαξίες. Οι περισσότεροι έχουμε αυξημένη κριτική σκέψη για να αντιληφθούμε το κενό που υπάρχει πίσω από τη λάμψη μιας τέτοιας ζωής και δεν γοητευόμαστε εύκολα.