Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Β’ Λυκείου

Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας αποτελεί το μέσο για την κατάκτηση της γλωσσικής επίγνωσης των μαθητών και των μαθητριών. Μία κατάκτηση που απαιτεί βαθιά γνώση των γλωσσικών φαινομένων και δυναμική ενίσχυση των αναγνωστικών τους δεξιοτήτων, προκειμένου να μπορούν να κατανοούν τις γλωσσικές επιλογές κάθε συντάκτη, να ερμηνεύουν κείμενα λαμβάνοντας υπόψη το επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο παράγονται και, σε ένα τελικό στάδιο, να παράγουν τα δικά τους κείμενα.
Σε αυτό το πλαίσιο, το παρόν βιβλίο, αποφεύγοντας την ανακύκλωση μιας γραμματικής μεταγλώσσας, αποβλέπει στην ουσιαστική τριβή των μαθητών και μαθητριών με το γλωσσικό φαινόμενο τόσο σε επίπεδο ερμηνείας όσο και σε επίπεδο παραγωγής, μέσα από τη συνεχή αλληλεπίδραση των μορφοσυντακτικών και λεξιλογικών επιλογών με τις επικοινωνιακές περιστάσεις μέσα στις οποίες ενεργούν. Με εφαρμογές και πλήθος ασκήσεων για κάθε διδασκόμενο αντικείμενο, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα ασφαλές εργαλείο για κάθε εκπαιδευτικό που διδάσκει τα γλωσσικά μαθήματα, ένα μέσο με το οποίο μπορεί να εμβαθύνει και ο ίδιος στα νέα απαιτητικά δεδομένα του μαθήματος και να οδηγήσει με ευκολία τον μαθητή του στην κατάκτησή τους. Αναλυτικότερα:

• Οι μαθητές μαθαίνοντας να εντοπίζουν το θέμα, τη θέση και την πρόθεση κάθε συντάκτη, καθώς και τα μέσα με τα οποία πετυχαίνει τον επικοινωνιακό και γνωστικό του στόχο, διδάσκονται την Κατανόηση Κειμένου.
• Γνωρίζουν τεχνικές με τις οποίες μπορούν μέσω της κριτικής ανάγνωσης του εκάστοτε κειμένου να το αποδίδουν με συνοπτικό τρόπο.
• Μαθαίνουν να αναλύουν την παράγραφο στα δομικά της μέρη, να κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται σε σχέση με την πρόθεση του συντάκτη, να παρεμβαίνουν σε θέματα παραγραφοποίησης και να συνθέτουν τις δικές τους παραγράφους.
• Μέσα από μία εξονυχιστική παρουσίαση των γλωσσικών φαινομένων, με στοχευμένες εφαρμογές και ποικιλία ασκήσεων ανά φαινόμενο, οι μαθητές κατακτούν θέματα τεχνικής και κατανοούν τη λειτουργία τους στη διαμόρφωση του περιεχομένου και του ύφους του κειμένου.
• Η αναλυτική παρουσίαση της επικοινωνιακής περίστασης φέρνει τους μαθητές σε επαφή με το κοινωνικό πλαίσιο που παράγει κάθε φορά τα κείμενα, με τους συνομιλιακούς ρόλους με τους οποίους συμμετέχουν σε αυτά οι πομποί και οι δέκτες τους και με τον τρόπο (δίαυλο επικοινωνίας) με τον οποίο μεταφέρονται τα μηνύματα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές και οι μαθήτριες εξοικειώνονται με τα χαρακτηριστικά όλων των κειμενικών τύπων, τόσο των συμβατικών (άρθρο, ομιλία, επιστολή κ.λπ.) όσο και των πολυτροπικών κειμένων.
4 Νεοελληνική Γλώσσα – Β’ Λυκείου
• Το αναλυτικό κεφάλαιο της σύγκρισης και του μετασχηματισμού κειμένου οδηγεί τους μαθητές βήμα βήμα στην κατάκτηση της δεξιότητας να ερμηνεύουν ζητήματα περιεχομένου, οπτικής γωνίας, υφολογικών επιλογών και προθετικότητας, να αποδομούν γλωσσικά κάθε κείμενο και να το ανασυνθέτουν σε μία άλλη μορφή.
• Η Παραγωγή Λόγου διδάσκει αναλυτικά στους μαθητές τον τρόπο σύνθεσης των επιμέρους δομικών μερών ενός κειμένου και τον τρόπο άντλησης επιχειρηματολογίας, με εφαρμογές και ασκήσεις σε όλους τους πιθανούς τύπους ερωτημάτων, προκειμένου να αυτενεργήσουν παράγοντας τα δικά τους ολοκληρωμένα κείμενα με επιτυχία.
• Ακολουθεί αναλυτική διδασκαλία των κεφαλαίων «Είδηση», «Βιογραφικά είδη» και «Παρουσίαση-Κριτική», σύμφωνα με το σχολικό εγχειρίδιο της Β΄ Λυκείου, και ασκησιολόγιο εμπέδωσης της θεωρίας.
• Πέντε κριτήρια θεωρίας, αξιοποιώντας κείμενα διαφορετικών τύπων, καλούν τους μαθητές να εφαρμόσουν όσα έμαθαν, απαντώντας σε πλήθος ερωτήσεων, που καλύπτουν όλο το θεωρητικό μέρος που προηγήθηκε.
Αναφορικά με τη Λογοτεχνία:
• Οι μαθητές διδάσκονται τα βασικά στοιχεία της θεωρίας, τις αφηγηματικές τεχνικές, τους αφηγηματικούς τρόπους, τον τρόπο οργάνωσης των αφηγηματικών και ποιητικών κειμένων, την ανάλυση των λογοτεχνικών ηρώων και την ανίχνευση των βασικών πληροφοριών, μέσα από εφαρμογές και καλούνται να κάνουν πράξη όσα έμαθαν μέσα από αντίστοιχες ασκήσεις.
• Εξειδικευμένες πληροφορίες για τη λειτουργία των γλωσσικών επιλογών ως προς το νόημα και το ύφος του κειμένου φέρνουν τους μαθητές σε επαφή με το «πώς» της λογοτεχνικής συγγραφής, μία γνώση απαραίτητη για την κατανόηση του «τι» του λογοτεχνικού κειμένου (αναγνωστική ανταπόκριση).
• Περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία διαμόρφωσης ενός ερμηνευτικού σχολίου, ώστε ο μαθητής να αποκτήσει όλες τις γνώσεις και τις δεξιότητες, ώστε να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των επόμενων τάξεων και να προετοιμαστεί για τις πανελλαδικές εξετάσεις.

Το βιβλίο Τράπεζα Θεμάτων για τη Β΄ Λυκείου – 60 Κριτήρια αξιολόγησης των εκδό-
σεων Χατζηθωμά αποτελεί ένα πρακτικό εγχειρίδιο διδασκαλίας και μάθησης, προσαρμο-
σμένο στον νέο τρόπο εξέτασης του γλωσσικού μαθήματος, σύμφωνα με την τελευταία
υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 4134/09/09/2021), που προβλέπει την εξέταση των μαθητών
μέσω της Τράπεζας Θεμάτων. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου παρουσιάζεται οργανωμένα
και μεθοδικά η θεωρία, στο δεύτερο μέρος παρατίθενται 60 Κριτήρια αξιολόγησης από
την Τράπεζα Θεμάτων και στο τρίτο μέρος 12 κριτήρια για επανάληψη και προετοιμασία
για τη Γ΄ Λυκείου. Αναλυτικότερα:
Στο Α΄ μέρος του βιβλίου γίνεται αναλυτική αναφορά σε κάθε ένα από τα 4 θέματα
στα οποία εξετάζονται οι μαθητές με διδακτικές προτάσεις και αντιπροσωπευτικά παρα-
δείγματα.
Στο Θέμα Α παρουσιάζεται:
Α) ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές μπορούν να προσεγγίσουν τα κείμενα και να
απαντήσουν σε ερωτήσεις κατανόησης (ανοιχτού ή κλειστού τύπου) ή να αποδώσουν
συνοπτικά μέρος ή ιδέες/θέσεις του κειμένου. Η προσέγγιση του θέματος αυτού γίνεται
μέσω αναλυτικών πινάκων διδακτικής μεθοδολογίας, που καθοδηγούν τον μαθητή στη
σύνθεση μιας πλήρους απάντησης (Θέμα Α1).
Β) το σύνολο των πιθανών ερωτημάτων που αφορούν θέματα οργάνωσης της παρα-
γράφου ή του κειμένου, σύνδεσης των νοημάτων, λειτουργίας των βασικών δομικών μερών
του κειμένου, πειστικότητας του κειμένου και εντοπισμού της κοινωνικής διαδικασίας που τα
χαρακτηρίζει. Δίνεται έμφαση σε ιδιαίτερες εκφωνήσεις, που ενδέχεται να προκαλέσουν
την αμηχανία των μαθητών και παρατίθεται ο τρόπος απάντησής τους (Θέμα Α2).
Γ) το σύνολο των πιθανών ερωτημάτων που αφορούν θέματα της γλώσσας των κει-
μένων (Θέμα Α3).
Στο Θέμα Β παρουσιάζεται εμβριθής Μεθοδολογία αξιοποίησης σημείων του κει-
μένου στην παραγωγή λόγου, καθώς έχει παρατηρηθεί η αδυναμία των μαθητών να με-
τασχηματίσουν δημιουργικά τις ιδέες του κειμένου (Θέμα Β).
Στο Θέμα Γ παρουσιάζεται το σύνολο των πιθανών ερωτημάτων που αφορούν τη γλώσ-
σα και την τεχνική των λογοτεχνικών κειμένων (Θέμα Γ).
Στο Θέμα Δ παρουσιάζονται κατηγοριοποιημένες οι πιθανές εκφωνήσεις που αφορούν
την ερμηνεία των λογοτεχνικών κειμένων, με αναλυτικούς πίνακες μεθοδολογίας που
Πρόλογος
4 | Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία – Β’ Λυκείου
καθοδηγούν τον μαθητή στη σύνθεση μιας ολοκληρωμένης απάντησης (Θέμα Δ).
Στο Β΄ μέρος του βιβλίου παρατίθενται 60 κριτήρια αξιολόγησης από τη Τράπεζα Θεμά-
των, αντλημένα από όλες τις θεματικές ενότητες, με παράλληλη αναλυτική παρουσίαση
των εννοιών στις οποίες εντάσσονται.
Τα 60 Κριτήρια προσφέρονται με συμπληρωμένο το Β΄ και Γ΄ θέμα και με έξι (6) πρό-
σθετα ερωτήματα τύπου Α2 και Α3 για περαιτέρω εμβάθυνση των μαθητών σε θέματα
κατανόησης, οργάνωσης και γλώσσας των κειμένων. Παράλληλα, σε κάθε κριτήριο δίνεται
και ένα πρόσθετο Γ΄ θέμα, για να εξοικειωθούν οι μαθητές με ερωτήματα σχετικά με τη
γλώσσα και την τεχνική των κειμένων.
Στο Γ΄ μέρος του βιβλίου προσφέρονται 12 κριτήρια επανάληψης και προετοιμα-
σίας των μαθητών για τη Γ΄ Λυκείου, με πλήθος πρόσθετων ερωτημάτων, προκειμένου να
επιτευχθεί η ομαλή μετάβασή τους στην επόμενη τάξη και στο πνεύμα των πανελλαδικών
εξετάσεων.
Το βιβλίο Απαντήσεων, που παρέχεται δωρεάν, αποτελεί ένα σημαντικό εγχειρίδιο
διδασκαλίας και μάθησης, καθώς δίνονται σαφείς και εμπεριστατωμένες απαντήσεις
σε ερωτήματα τεχνικής και ολοκληρωμένες (όχι σχεδιαγραμματικές) παραγωγές λόγου,
ώστε ο μαθητής να έρχεται σε επαφή με τον τρόπο που δομούνται τα κείμενα ανάλογα με
την επικοινωνιακή τους περίσταση και με τον τρόπο που αναπτύσσεται η επιχειρηματο-
λογία τους, προκειμένου να πετύχουν την πρόθεση των συντακτών τους που είναι η πειθώ.
Κλείνοντας, οι εκδόσεις Χατζηθωμά με το παρόν βιβλίο αποδεικνύουν για άλλη μια
φορά ότι στέκονται στο πλευρό του εκπαιδευτικού και του μαθητή, παρέχοντας πλούσιο και
ποιοτικό υλικό, μεθοδικά παρουσιασμένο, ώστε να είναι εύκολα αφομοιώσιμο. Αδιαπραγ-
μάτευτος στόχος μας ‒πέρα από την επιτυχή ανταπόκριση των μαθητών σε κάθε επίσημη
εξέταση‒ είναι η τριβή του μαθητή με τα κείμενα, που κείνται φέροντας τον ανεξάντλητο
θησαυρό τους.