Κείμενο 1
Εισαγωγικό κείμενο: Ένα πρωινό στο Κολωνάκι με τον διακεκριμένο καθηγητή και μια συζήτηση για τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης… Οι ομιλίες του γεμίζουν ολόκληρα αμφιθέατρα, οι απόψεις του απασχολούν τα πρωτοσέλιδα… Μιλάμε για τον Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, ένα από τα πιο λαμπρά μυαλά της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας.
– Τι μας επιφυλάσσει η τεχνητή νοημοσύνη;

Πολλά, αλλά δεν έχουμε ακόμα ξεκάθαρη εικόνα για το πότε θα προκύψουν. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αλματώδης πρόοδος σε συγκεκριμένους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης. Συγκεκριμένα, έχει πραγματοποιηθεί εκπληκτική πρόοδος στην αναγνώριση φωνής και εικόνας, εξού και οι πάμπολλες πρόσφατες εφαρμογές αυτής της τεχνολογίας, όπως η φωνητική αναζήτηση στο κινητό και στον υπολογιστή μας, οι κάμερες που αναγνωρίζουν αν π.χ. μπήκε κάποιος στο σπίτι μας και τα αυτο-οδηγούμενα αυτοκίνητα που χάρη στην αναγνώριση εικόνας είναι πλέον σε θέση να κατανοούν τις συνθήκες του δρόμου και το περιβάλλον τους. Επίσης, η τεχνητή νοημοσύνη έχει κάνει άλματα στην κατασκευή αλγορίθμων που κερδίζουν τον άνθρωπο σε περίπλοκα παιχνίδια όπως το σκάκι, το Go, το πόκερ και πολύ πρόσφατα το Starcraft. […] Θεωρώ ότι χρειαζόμαστε ακόμα πολλά χρόνια και σημαντική επιστημονική πρόοδο για να φτάσουμε στη γενική τεχνητή νοημοσύνη. Ωστόσο, θα δούμε να αλλάζουν σημαντικά τον κόσμο γύρω μας ακόμα και οι εφαρμογές «ειδικής τεχνητής νοημοσύνης», αντικαθιστώντας ή συμπληρώνοντας τον άνθρωπο σε κάποια επαγγέλματα.
– Τα παραδοσιακά μοντέλα εργασίας θα καταργηθούν;

Ασφαλώς. Όπως συνέβη και στις άλλες βιομηχανικές επαναστάσεις, θα υπάρξει ένας σημαντικός μετασχηματισμός στην αγορά εργασίας. Μια γεύση μόνο για τον βαθμό και την ταχύτητα που οι καινούργιες τεχνολογίες μπορούν να φέρουν αλλαγές δίνουν τα πρόσφατα παραδείγματα εφαρμογών όπως οι Uber, Lyft και Taxibeat, που έχουν αλλάξει εντελώς τον τομέα των μεταφορών, και του Airbnb, που έχει αλλάξει την ενοικίαση ακινήτων και τον τουρισμό. Στο μέλλον, οι εξελίξεις θα είναι πιο ραγδαίες. Ελπίζουμε ότι ο άνθρωπος θα αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από μηχανές στις λιγότερο δημιουργικές εργασίες και θα αποδεσμευτεί έτσι προς δημιουργικότερες εργασίες που οι μηχανές δεν μπορούν να κάνουν. Η μετατόπιση του εργατικού δυναμικού που θα προκύψει θα επιβάλει προσαρμοστικότητα. Οφείλουμε να φροντίσουμε για την επανεκπαίδευση και την προστασία αυτών που θα χάσουν τη δουλειά τους. Τα οφέλη που θα προκύψουν από τη χρήση νέων τεχνολογιών πρέπει να μοιραστούν δίκαια και ορθολογικά, αντί να ωφεληθούν μόνο τα τεχνολογικά μονοπώλια. Χρειαζόμαστε ένα καινούργιο κοινωνικό συμβόλαιο.
“Απόσπασμα από το άρθρο του Γ. Πανταζόπουλου στη “Lifo”, 7.7.2019”
Κείμενο 2
Αγορά εργασίας: Οι survivors της τεχνητής νοημοσύνης

Σε μία διαρκώς μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας, κερδισμένοι θα βγουν , όσοι καλλιεργούν διαρκώς δεξιότητες, προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες και σκέφτονται στρατηγικά. Με τον
Δρ. Χρήστο Ταουσάνη, Σύμβουλο Εκπαίδευσης και Σταδιοδρομίας, αποκαλύπτουμε το “κλειδί” για να μείνει κάποιος ενεργός στο νέο εργασιακό γίγνεσθαι.
– Σε ποιους τομείς θα πρέπει λοιπόν να στραφούν οι νέοι ώστε να επιλέξουν σπουδές με προοπτική;
Αρχικά, είναι σημαντικό οι νέοι άνθρωποι να κάνουν επιλογές που τους ταιριάζουν και τους εμπνέουν. Εδώ, ο ρόλος του επαγγελματικού προσανατολισμού είναι κομβικός. Η επιλογή σπουδών στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και του ταχύτατου τεχνολογικού μετασχηματισμού είναι μια συνθέτη απόφαση. Οι νέοι πρέπει να στραφούν σε τομείς που συνδυάζουν τεχνολογία, ανθρώπινες δεξιότητες και επίλυση σύνθετων προβλημάτων αλλά το σημαντικότερο; Ταιριάζουν με την προσωπικότητα τους.
– Τι προτείνετε σε ανθρώπους που βλέπουν το επάγγελμα τους να απειλείται από την τεχνητή νοημοσύνη;
Με μια λέξη reskilling! Αναβάθμιση γνώσεων ή/και έξυπνη – Εξειδίκευση. Για παράδειγμα, σε ένα δημοσιογράφο, στροφή σε αναλυτική και ερευνητική δημοσιογραφία που απαιτεί ανθρώπινη κρίση και επιτόπιο ρεπορτάζ και εξειδίκευση στη στρατηγική περιεχομένου και σε δυναμικές δραστηριότητες όπως π.χ. τα podcasts. Άρα, απόκτηση τεχνολογικών δεξιοτήτων ειδικά σε οπτικοποίηση και ανάλυση δεδομένων με αφηγηματικό τρόπο.
– Ποιες δεξιότητες δεν “αγγίζει” η τεχνητή νοημοσύνη;
Αν και η τεχνητή νοημοσύνη υπερέχει σε ταχύτητα, στην ανάλυση και επεξεργασία τεράστιου όγκου δεδομένων, υστερεί σε, αυθεντικά, ανθρώπινες δεξιότητες όπως: 1. Συναισθηματική νοημοσύνη. Η ικανότητα να αναγνωρίζεις, να κατανοείς και να διαχειρίζεσαι τα προσωπικά σου συναισθήματα όσο και των άλλων, 2. Κριτική σκέψη και ηθική κρίση. Η ικανότητα να αξιολογείς πληροφορίες με σκοπό τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων, λαμβάνοντας υπόψη ηθικά, κοινωνικά ή πολιτισμικά κριτήρια και σε σύνθετο χρονικό πλαίσιο με συγκεκριμένες και συχνά αφηρημένες συνθήκες (π.χ. μια πολιτική κρίση), 3. Διαπροσωπικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Η ανθρώπινη επαφή, η πειθώ, η ενσυναίσθηση και η οικοδόμηση εμπιστοσύνης είναι δεξιότητες που η ΤΝ δεν μπορεί να υποκαταστήσει., 4. Ικανότητα για συνεργασία και ομαδική εργασία. Οι ομάδες λειτουργούν μέσα σε πλαίσια δυναμικής, προσωπικών σχέσεων και κοινού σκοπού τα οποία αποτελούν ξεκάθαρα ανθρώπινα χαρακτηριστικά.
– Ποιοι τελικά θα επιβιώσουν επαγγελματικά σε αυτήν τη νέα εποχή;
Η επόμενη δεκαετία θα απαιτήσει μια νέα αντίληψη για το τι σημαίνει εργασία, δεξιότητα και σταδιοδρομία. Η προσαρμοστικότητα, η συνεχής μάθηση και η στρατηγική σκέψη είναι οι νέες σταθερές σε μια δυναμική και μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Στο κοντινό ακόμη μέλλον, η τεχνητή νοημοσύνη δεν καταργεί επαγγέλματα, αλλά κυρίως καταργεί καθήκοντα σε διάφορα επαγγέλματα. Αυτό σημαίνει ότι όποιος αναβαθμίζει τις δεξιότητές του και υιοθετεί συμπληρωματικούς ρόλους θα μπορέσει να παραμείνει ενεργός στο νέο εργασιακό γίγνεσθαι.
“Διασκευασμένο απόσπασμα από συνέντευξη του Χρήστου Ταουσάνη στην ψηφιακή εφημερίδα “Ipaper”, 19.5.2025”
Κείμενο 3
Το καφέ σακκάκι
Ποίημα του Βάκη Λοϊζίδη ,ανθολογείται στη Μεγάλη Ανθολογία της Σύγχρονης Ελληνικής Λογοτεχνίας
Στο μουντό Λονδίνο
τον έδιωξαν από τη δουλειά
γιατί φορούσε καφέ σακκάκι.
Χρώμα αντιεπαγγελματικό
όπως του εξήγησαν.
Δείλιασε να τους πει
ότι καφέ είναι οι κορμοί των δέντρων,
καφέ είναι και η γη που κατοικούμε.
Φόρεσε γκρι κουστούμι κι επέστρεψε
επαγγελματίας στη δουλειά.
Στη μέσα τσέπη είχε
τα ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη.
ΘΕΜΑΤΑ
ΘΕΜΑ Α
Α1.Να αποδώσετε συνοπτικά την απάντηση που δίνει ο Δασκαλάκης στην απάντησή του στη δεύτερη ερώτηση σε μια παράγραφο (60 – 70 λέξεις)
Μονάδες 20
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο του Κειμένου 1 και 2 (χωρίς αναφορά σε χωρία των κειμένων):

Μονάδες 15
Β2. Να εντοπίσετε ένα σημείο στο κείμενο 2 στο οποίο γίνεται χρήση παραδείγματος.Ποιον ισχυρισμό του συντάκτη επιβεβαιώνει και πώς επηρεάζει την πειστικότητα του κειμένου;
Μονάδες 10
Β3. Να εντοπίσετε στο κείμενο 1 ένα σημείο στο οποίο δηλώνεται η δυνατότητα και ένα στο οποίο δηλώνεται η αναγκαιότητα (Μονάδες 5). Κατόπιν, να μετατρέψετε προκειμένου να δηλώνεται η βεβαιότητα (Μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της απάντησης του Χρήστου Ταουσάνη στη δεύτερη ερώτηση που του απευθύνεται, να εξηγήσετε την έννοια του «reskilling» (60– 70 λέξεις)
Μονάδες 5
Μονάδες 35
ΘΕΜΑ Γ
Γ.1. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η συνθήκη που βιώνει το ποιητικό υποκείμενο στο Κείμενο 3; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αξιοποιώντας τρεις (3) διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες. Πώς θα αντιδρούσατε εσείς, αν βρισκόσαστε σε ανάλογη κατάσταση; (150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Δ.1. Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης στη συνέντευξή του διατυπώνει τη θέση ότι «Στο μέλλον, οι εξελίξεις θα είναι πιο ραγδαίες. Ελπίζουμε ότι ο άνθρωπος θα αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από μηχανές στις λιγότερο δημιουργικές εργασίες και θα αποδεσμευτεί έτσι προς δημιουργικότερες εργασίες που οι μηχανές δεν μπορούν να κάνουν».
α) Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παραπάνω θέση και γιατί;
β) Πώς μπορείτε ως νέα γενιά να διατηρήσετε την αισιοδοξία για το εργασιακό σας μέλλον;
Αξιοποιώντας δημιουργικά τα Κείμενα 1 και 2 να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε άρθρο 350-400 λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας.
Μονάδες 30
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Ο Δασκαλάκης απαντά καταφατικά στην ερώτηση για την κατάργηση των παραδοσιακών μοντέλων εργασίας. Επισημαίνει ότι, όπως και σε προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις, η αγορά εργασίας θα μετασχηματιστεί, αναφέροντας παραδείγματα εφαρμογών. Στο μέλλον, αναμένει ραγδαίες εξελίξεις, και αντικατάσταση του ανθρώπου σε λιγότερο δημιουργικές εργασίες. Τονίζει, μάλιστα, την ανάγκη για προσαρμοστικότητα, επανεκπαίδευση και προστασία όσων των ανέργων, καθώς και τη δίκαιη κατανομή των οφελών από τις νέες τεχνολογίες μέσω ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου. (70 λέξεις)
Β1.1=γ, 2=α, 3=β, 4=β, 5= γ
Β2. Στο κείμενο 2 γίνεται χρήση παραδείγματος στην απάντηση που δίνεται στη δεύτερη ερώτηση («Για παράδειγμα, σε ένα δημοσιογράφο… όπως π.χ. τα podcasts»). Αξιοποιείται το παράδειγμα του δημοσιογράφου που πρέπει να ανανεώσει τη δουλειά του με τη στροφή στην αναλυτική δημοσιογραφία, τα επιτόπια ρεπορτάζ και δυναμικές δραστηριότητες όπως τα podcasts. Με το παράδειγμα επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του σχετικά με την αντιμετώπιση των απειλών της τεχνητής νοημοσύνης μέσα από την αναβάθμιση των γνώσεων και την έξυπνη εξειδίκευση. Η χρήση του ενισχύει την πειστικότητα του κειμένου, αφού αποτελεί τεκμήριο της λογικής, ένα ισχυρό αποδεικτικό μέσο που αξιοποιεί τη βιωματική εμπειρία του αναγνώστη.
Β.3. Ένα σημείο στο οποίο δηλώνεται η δυνατότητα είναι το: «…οι καινούργιες τεχνολογίες μπορούν να φέρουν αλλαγές δίνουν τα πρόσφατα παραδείγματα εφαρμογών όπως οι Uber, Lyft και Taxibeat…» (3η παράγραφος)
Ένα σημείο στο οποίο δηλώνεται η αναγκαιότητα είναι το: «Οφείλουμε να φροντίσουμε για την επανεκπαίδευση…»
Μετατροπή σε βεβαιότητα:
– οι καινούργιες τεχνολογίες μπορούν να φέρουν αλλαγές = οι καινούριες τεχνολογίες θα φέρουν αλλαγές
– Οφείλουμε να φροντίσουμε = θα φροντίσουμε
(η βεβαιότητα μπορεί να ενισχυθεί και με την παρουσία ανάλογων βεβαιωτικών λέξεων/ εκφράσεων, πχ. Αναμφίβολα, οπωσδήποτε)
Β.4. Σύμφωνα με την απάντηση του Χρήστου Ταουσάνη, “reskilling” είναι η αναβάθμιση γνώσεων και η εξειδίκευση που απαιτείται για την προσαρμογή των εργαζομένων στις αλλαγές που επιφέρει η τεχνητή νοημοσύνη στα επαγγέλματα. Ουσιαστικά, πρόκειται για την απόκτηση δεξιοτήτων απαραίτητων για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και της ανταγωνιστικότητας. Όπως γίνεται αντιληπτό μέσα από τον επαναπροσδιορισμό του έργου του δημοσιογράφου, είναι μια ολιστική προσέγγιση που επικεντρώνεται στην ανάπτυξη ανθρωπιστικών δεξιοτήτων.
(67 λέξεις)
ΘΕΜΑ Γ
Το ποιητικό υποκείμενο φαίνεται ότι βιώνει μια συνθήκη συμβιβασμού στον εργασιακό του χώρο, που αποτυπώνεται με τρόπο αφηγηματικό, από έναν παντογνώστη αφηγητή. Η πρόκληση που αντιμετωπίζει αφορά σε μια επίπληξη που δέχεται σχετικά με την ενδυμασία του. Όπως αναφέρεται, «τον έδιωξαν από τη δουλειά / γιατί φορούσε καφέ σακκάκι», χρώμα που χαρακτηρίζεται «αντιεπαγγελματικό». Το σακκάκι έχει ρόλο πρωταγωνιστικό στο ποίημα, όπως προκύπτει ήδηαπό τον τίτλο. Στην απαίτηση αυτή, που δεν αφήνει περιθώρια για προσωπική έκφραση, δεν τολμά να εναντιωθεί και να υπερασπιστεί την επιλογή του. Γι’ αυτόν το καφέ είναι ένα χρώμα γήινο, που εκφράζει την ανθρώπινη πλευρά του. Αντίθετα, το γκρι που του επιβάλλεται, είναι χρώμα αυστηρά επαγγελματικό και συμβολίζει την απόλυτη τεχνοκρατία, που καταργεί την ανθρωπιά. Τελικά συμβιβάζεται και επιστρέφει «επαγγελματίας» στη δουλειά, όπως επισημαίνει με τρόπο ειρωνικό το αφηγηματικό σχόλιο. Η σιωπηρή αυτή αποδοχή της απαίτησης των ανωτέρων του υποδηλώνει το φόβο για τις ενδεχόμενες συνέπειες. Ωστόσο, η ύπαρξη των ποιημάτων του Καρυωτάκη στη «μέσα τσέπη» υποδηλώνει τη διατήρηση της ευαισθησίας του αλλά και την αλλοτρίωσή του.
Αν βρισκόμουν σε ανάλογη κατάσταση, θα αντιδρούσα παρόμοια, θα προσαρμοζόμουν στους κανόνες θέλοντας να διατηρήσω τη δουλειά μου. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι σημαντικό η εργασία να μην καταπιέζει την ατομικότητα. (200 λέξεις)
ΘΕΜΑ Δ
Μια αισιόδοξη γενιά!
Στην εποχή της κυριαρχίας της ψηφιοποίησης, ολοένα και πληθαίνουν οι προβλέψεις για ένα μέλλον ζοφερό, όπου η νέα γενιά δεν θα έχει ευκαιρίες εργασίας. Πρόσφατα, βέβαια, ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, κορυφαίος στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, δίνοντας μια άλλη οπτική, διατύπωσε την άποψη ότι στο μέλλον «ο άνθρωπος θα αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από μηχανές στις λιγότερο δημιουργικές εργασίες και θα αποδεσμευτεί έτσι προς δημιουργικότερες εργασίες που οι μηχανές δεν μπορούν να κάνουν». Συμφωνώ απόλυτα με αυτή τη θέση, καθώς η ιστορία έχει δείξει πως κάθε βιομηχανική επανάσταση φέρνει ριζικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, μετατοπίζοντας το ανθρώπινο δυναμικό σε νέους, πιο εξειδικευμένους και εξελιγμένους τομείς. Πράγματι, η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει ήδη επιφέρει αλματώδεις προόδους στην αναγνώριση φωνής και εικόνας, καθώς και στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων, όπως φαίνεται από διάφορες εφαρμογές. Αυτή η πρόοδος αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην αυτοματοποίηση εργασιών που απαιτούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή την επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων, Παρόλο που αυτό μπορεί να φαντάζει απειλητικό, στην πραγματικότητα απελευθερώνει τον άνθρωπο από βαρετές και μονότονες εργασίες, δίνοντάς του την ευκαιρία να επικεντρωθεί σε δραστηριότητες πρωτότυπες. Παραδοσιακά επαγγέλματα θα τροποποιηθούν, οδηγώντας σε αλματώδη ανάπτυξη κλάδους όπως ο τουρισμός και η επιχειρηματικότητα. Και, βέβαια, νέες εξειδικεύσεις και κλάδοι πρόκειται να αναδειχθούν, ανοίγοντας ένα ευρύ πεδίο απασχόλησης.
Ως νέα γενιά, μπορούμε να διατηρήσουμε την αισιοδοξία για το εργασιακό μας μέλλον, υιοθετώντας μια στρατηγική προσέγγιση που βασίζεται στην προσαρμοστικότητα και τη συνεχή μάθηση. Κρίνεται σκόπιμη η καλλιέργεια ανθρώπινων δεξιοτήτων, όπως η συναισθηματική νοημοσύνη, η κριτική σκέψη, η ηθική κρίση, οι διαπροσωπικές δεξιότητες και η ικανότητα για συνεργασία, που δεν υποκαθίστανται από την τεχνητή νοημοσύνη. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η δια βίου μάθηση, που απαιτεί συνεχή κατάρτιση και επανεκπαίδευση, το λεγόμενο «reskilling», με στόχο την επικαιροποίηση της γνώσης. Γι’ αυτό και απαιτείται μια στρατηγική επιλογή σπουδών και επαγγέλματος, που να συνδυάζει την τεχνολογία με τις ανθρώπινες δεξιότητες και τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας με τα όνειρα και την προσωπικότητά μας. Έτσι, θα είμαστε πάντα επίκαιροι και ανταγωνιστικοί, ακόμα και σ’ ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Τελικά, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απειλή αλλά μια πρόκληση που μας απευθύνεται για ένα μέλλον ευοίωνο. Η προσαρμοστικότητα, η συνεχής κατάρτιση και μια ολιστική προσέγγιση της γνώσης που θα επιτρέψει την ανάπτυξη αυθεντικά ανθρώπινων δεξιοτήτων είναι το κλειδί για να παραμείνουμε αισιόδοξοι σ’ έναν ραγδαία εξελισσόμενο επαγγελματικό στίβο. Ζητούμενο είναι η αποδοχή και ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα εξασφαλίσει μια δίκαιη κατανομή των οφελών.
Υπογραφή Αρθρογράφου
(399 λέξεις)